مو یک رشته پروتئینی است که از فولیکول های موجود در درمیس یا پوست بوجود می آید و رشد می کند. مو ، یکی از مشخصه های مشترک و بارز در همه پستانداران است. مهمترین تمرکز و علاقه در بخش مو ، به بخش رشد مو ، انواع مو و نحوه مراقبت از مو بر می گردد ، اما مو همچنین یک ماده بیولوژیکی است که اساسا، ترکیبی از پروتئین، مخصوصا کراتین است.
تصویری از سطح مو
مو به عنوان یک رشته پروتئینی است که از طریق اپیدرمیس و از طریق فولیکول های موجود در عمق درمیس شروع به رشد می کند. مو می تواند در بیشتر نواحی بدن انسان رشد کند به جز کف دست ها و یا کف پاها ، اما مو در اکثر افراد ، در تعداد مکان های کمی قابل مشاهده هست و اغلب قسمت های رایجی از بدن هستند که بیشتر مورد اصلاح و آرایش قرار می گیرند.
مو از نظر طول می تواند به سه بخش تقسیم شود :
1 – پیاز مو که یک برامدگی و تورم است که در پایه مو قرار دارد و از لایه درمیس سرچشمه می گیرد.
2 – ریشه مو ، که آن قسمت از مو است که در زیر پوست قرار می گیرد.
3 – بدنه مو ، که آن قسمت از مو است که در بیرون و یا بالای پوست قرار دارد.
در تصویر زیر ببینید.
سه بخش در Cross-Section وجود دارد.
1 – medulla ، که ناحیه ای در مرکز مو است و حاوی سلول های شل و هوای خالی است.
2- کرتکس ( cortex ) ، که حاوی کراتینیست که بسیار متراکم می باشد.
3 – cuticle که یک لایه تنها از سلول ها است که مثل سقف های مشبک ( آردواز ) کنار هم جمع و منظم شده اند.
موی سر انسان ، با نرخ رشد 0.4 میلی متر در هر روز رشد می کند (موی انسان با نرخ رشدی چهار برابر نرخ رشد ناخن در هر روز رشد می کند، ناخن انسان با نرخ رشد 0.1 میلی متر در روز رشد می کند.) این موضوع به طور عمومی قبول شده که ناراحتی و پریشانی، اغلب در کم کردن و یا کم شدن سرعت رشد مو ، یک عامل اثر گذار است.
شوره سر :
به خاطر وجود سلول های مرده زیاد پوست سر ، شوره سر (dandruff ) تشکیل می شود. شوره سر همچنین می تواند با قرار گرفتن مکرر پوست سر در معرض گرما و یا سرمای شدید ایجاد شود ، همانطور که می دانید، مردن و از بین رفتن سلول های پوست یک امر طبیعی و عادی است. اما ریختن و از بین رفتن سلول ها به میزان کم ، طبیعی است، اما بعضی از افراد یا به طور مزمن و یا در نتیجه یک اتفاق خاص ، مقدار ریزش سلول های مرده زیادی را تجربه می کنند که می تواند با سرخ شدن و حساسیت پوست نیز همراه شود.
بافت مو
اغلب تحت عنوان های ، صاف، متوسط ، درشت یا ضخیم ، سیمی ( سفت و قابل انحنا مثل سیم ) یا فر دار، بسته به قطر مو به کار برده می شوند. از بین این چهار نوع بافت ، مو می تواند همچنین ، باریک ، متوسط و ضخیم بوده و یا صاف ، موج دار و یا فر باشد. حالت دهنده مو ، مثل سشوار حرفه ای کوراک یا اتو مو می توانند حتی بافت مو را تغییر دهند ، مو می تواند سالم ، نرمال ، چرب ، خشک ، آسیب دیده و یا ترکیبی از این حالت ها باشد. بافت مو همچنین می تواند تحت تاثیر ابزار های حالت دهی مو مثل صاف کننده ها ( اتو مو ) و یا فر کننده ها و یا سشوار قرار گیرد.
موی فر ، در مقایسه با موی صاف، دارای یک ساختار بیولوژیکی متفاوت است ، و معمولا نسبت به موی صاف ، خیلی خشک تر است ، زیرا چربی ترشح شده به بدنه مو ( hair shaft ) توسط غدد چربی در موهای صاف می تواند به راحتی از روی بدنه مو حرکت کند. افرادی که دارای موی خیلی فر هستند ممکن است متوجه این موضوع باشند که موی آنها اغلب خشک است.
موی خاکستری
دلیل رشد موی خاکستری در افراد مسن تر، تشکیل توده ای از هیدروژن پروکسید به خاطر بازتولید و از بین رفتن مکرر فولیکول مو در طی سالیان است. موی خاکستری یک از ویژگی های پیری طبیعی است. سنی که این پدیده در افراد مختلف اتفاق می افتد، متفاوت است اما عموما افرادی با سن 75 سال و بالاتر دارای موی خاکستری هستند و عموما، موی مردان در مقایسه با موی زنان زود تر خاکستری می شود. موی سرخ یا قرمز ، در اثر پیری معمولا خاکستری نمی شود و به جای خاکستری شدن ، شنی رنگ شده و بعد از آن به مرور سفید می شود.
از دست رفتن مو
داروهایی که در درمان سرطان و شیمی درمانی مورد استفاده قرار میگیرند ، می توانند به طور موقت ولی مکرر منجر به از دست موی سر شوند. و این از دست رفتن مو بیشتر در قسمت های سر و ابرو ها قابل مشاهده است. زیرا این داروها نه تنها سلول های سرطانی بلکه همه سلول های در حال رشد را می کشند. مریضی ها یا درد های دیگر می توانند به طور موقت یا حتی دائم باعث از دست رفتن موی بدن شوند ، یا به طور کامل یا به طور موضعی. افرادی که دارای بیماری پر کاری تیروئید و یا کم کاری تیروئید هستند نیز می توانند تا زمانی که میزان و سطح هرمونهای آنها تنظیم نشده، ریزش مو را تجربه کنند.
کچلی
کچلی وضعیتی است که فقدان یا کمی مو در قسمتی که مو اغلب رشد می کند دیده می شود. مخصوصا بر روی سر. رایج ترین شکل کچلی، شرایطی است که در آن نازک شدن مو بسیار سریع و با پیشرفت زیاد صورت می گیرد که به آن آلوپسی آندروژنیک گفته می شود. مقدار و شکل کچلی می توانند دارای تفاوت های زیادی باشد و در مردان و زنان متفاوت باشد. آلوپسی آندروژنیک را گاهی آلوپسی آندروژنتیک می گویند ( Androgenetic Alopecia ) ، این تفاوت ها به صورت های زیر است :
Alopecia areata: که فقط بخش هایی از موی سر را در گیر می کند.
Alopecia totalis: که به معنی ریزش موی کل سر هست.
و در شدید ترین حالت کچلی ، حالت Alopecia universalis است که شامل کچلی و ریزش مو در تمامی سر و بدن است.
درمان حالت های مختلف کچلی یا آلوپسی ، موفقیت های محدودی داشته است. بعضی از افرادی که از ریزش موی خود رنج می برند، از دارو های اثبات شده کلینیکی از قبیل فیناستراید و یا ماینوکسیدیل موضعی استفاده می کنند تا بتوانند جلوی ریزش بیشتر را گرفته و یا حتی به رشد مجدد مو کمک کنند. به عنوان یک قانون کلی ، همیشه نگه داری از موی باقی مانده بسیار ساده تر از رشد دوباره موی از دست رفته است. روش های درمانی گفته شده ممکن است بتوانند از آلوپسی آندروژنتیک جلوگیری کنند اما روش های دیگری نیز در صنعت زیبایی وجود دارند ، مثل کاشت مو بوسیله جراحی و سیستم های جایگزینی مو که کاملا غیر قابل تشخیص هستند.
در ایالات متحده ، تنها دو درمان مبتنی بر دارو و با پایه دارویی وجود دارند که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا ( FDA ) مورد تایید قرار گرفته اند. این دو دارو، یکی فیناستراید و دیگری ماینوکسیدیل است.
واقعیت های موی انسان :
- موی انسان در هر ماه حدودا یک سانتی متر رشد می کند.
- مو به طور کلی از یک پروتئین به نام کراتین ساخته شده است.
- موی انسان در قسمت صورت ، سرعت رشد بیشتری در مقایسه با قسمت های دیگر بدن دارد.
- به طور میانگین ، در هر روز ، ما بین 50 تا 100 تار مو را به طور کامل و از پوست سر از دست می دهیم.
- موی انسان در آب و هوای گرم بیشتر رشد می کند ، زیرا گرما، رشد مو را تحریک می کند.
- کوتاه کردن مو ، به هیچ وجه در نرخ رشد و میزان رشد مو و یا حتی در بافت آن اثر ندارد.
- یک شخص ، به طور میانگین، 100 هزار تا 150 هزار تار مو بر روی سر خود دارد.
- به طور کلی دو نوع عمده و اصلی مو وجود دارند که بدن انسان تولید می کند.
- موی خیلی روشن یا سرخ ( به راحتی دیده نمی شود و بسیار نازک است – Vellus hair )
- موی ترمینال یا آندروژنیک ( موی تیره و ضخیم )
- تار مو و یا فیبر های مو ، از ارگانی در زیر پوست به نام فولیکول شروع به رشد می کنند که در لایه درمیس پوست یافت می شود.
- تنها بخش زنده مو آن قسمت از مو است که در فولیکول شروع به رشد می کند. و مو هایی که بر روی سر دیده می شود و بالای پوست سر قرار دارد هیچ فعالیت بیوشیمیایی ندارند و به عنوان موی مرده محسوب می شوند.
- به طور میانگین ، طول عمر یک تار مو بین 2 تا 7 سال است. موی سر ما از بین سه فاز یا مرحله عبور می کند. فاز anagen ، فاز catagen و فاز telogen
- قسمتی از مو که در زیر پوست قرار دارد دارای 3 لایه کلیدی است. لایه بیرونی که به آن کوتیکول ( cuticle ) گفته می شود و درون آن کورتکس قرار دارد ( cortex ) قرار دارد . کورتکس حاوی کراتین است . و به لایه مرکزی مدولا ( medulla ) گفته می شود.
- حالتی وجود دارد که مو در هوای سرد، سیخ و راست می شود ، در این حالت که به آن ( goose bumps ) گفته می شود، ماهیچه های متصل به فولیکول می ایستند که باعث می شود موهای این فولیکول ها هم راست و سیخ شوند. این حالت در تصویر زیر مشخص است :
